COVID-19 sonrası Proptech haritasında öne çıkan alanlar ve muhtemel girişimler
Pandemiyi tanımlarken bunun katalizör olduğunu, bir taraftan uzun zamandır var olan ancak “lüks”, “erken” hatta “gereksiz” olduğu düşünülen teknolojilerin yaygınlaştığı ve hatta zorunlu olduğunun kabul edildiği, diğer taraftan da yaygınlaşması 3-5 sene alacak teknolojilerin adaptasyonun hızlandığını görüyoruz. Her kriz kendi içinde risk ve kayıpları barındırdığı gibi aynı zamanda büyük fırsatlar da sunmakta.
Fortune 500 şirketlerinin %50'sinden fazlası kriz dönemlerinde kuruldu. Kazananlar ile kaybedenlerin arasındaki farkın %70'den fazlası kriz dönemlerinde oluşur. Bain & Company
Özellikle proptech alanında faaliyet gösteren girişimcilerin ve çalışanlarının -finansal problemleri dışarıda bırakarak söylüyorum- kendilerini iyi hissettiğini biliyorum çünkü uzun zamandır inandıkları, anlattıkları konuların geniş kitleler tarafından da görüldüğünü biliyorlar. Ancak hala tam olarak anlaşıldığından da emin değilim, o ayrı :) Bildiğimiz anlamda gayrimenkulün ki burada gayrimenkulü proptech’de karşılığı olacak şekilde geniş anlamında kullanıyorum (konut, ofis, perakende, konaklama, lojistik, mobilite, inşaat…) sonuna geldik.
Son dönemde gerek danışmanlık hizmeti kapsamında profesyonel olarak gerekse ayak üstü arkadaş (tabii ki telefonda) ortamında bana en çok sorulan soru bundan sonraki dönemde özellikle hangi alanların öne çıkacağı. Bu kısa yazıda bügüne kadar iki versiyonunu yayınladığımız ve Türkiye’den çıkan proptech şirketlerini dahil ettiğimiz ve grupladığımız haritada bulundukları alan/iş modelleri/kullandıkları teknoloji ile sundukları çözümler sebepleri ile pandemi dönemi ve sonrasında ivme kazanması muhtemel şirketleri sıraladım. Yazarken dikkatimi çekti, hangi bölüme başlarsam başlayayım şu tarz cümleler ile başlıyorum “…. zaten bir süredir büyük bir değişime girmişti” yada “… salgından çok önce bir kriz başlamıştı”. Hala gayrimenkulün değişmediğini iddia eden ve/veya umanlar için bir kötü haber daha :)
Aşağıda listelediğim kategoriler ve oradaki oyuncular sadece bundan sonraki dönemde -konjoktür gereği- pandemi ile doğrudan ilişkili olmalarından dolayı daha da öne çıkacak olanlar. Yoksa proptech haritasında bulunan tüm kategori ve şirketler uzun dönemde bundan Ocak ayına öncesine göre çok daha iyi konumdalar.
Bulut/Karanlık Marketler
Pandemi ve sokağa çıkma yasağının olduğu dönemde gıda ve temel ihtiyaç mallarına talebin artması doğal bir beklenti ve gelişme. Mobil - Veri- Teslimat ve Gayrimenkul’den oluşan dört ayak üzerine kurulu olan (ve gayrimenkulün bu dört unsur arasında en az önemli olduğu!!) bulut/karanlık marketler salgın öncesinde proptech’in hızlı yükselen alanlarından birisiydi. Özellikle gelişmekte olan ülkelerde daha hızlı büyüyen bu alanda ülkemizde de üç tane şirket faaliyet gösteriyor. Tüketici davranışlarının ve müşteri alışkanlıklarının bu şirketler lehine daha yavaş bir seyirde değişeceğini beklerken pandemi bu dönemi oldukça hızlandırdı.
Bulut Perakende Platformları
Pandemi öncesi tüm dünyada zaten büyük bir değişimde olan perakende sektörü -burada perakende tanımını gıda dışı olarak kullanıyorum kaldı ki orada da büyük değişimler yaşanıyor- COVID ile beraber duvara çarpmış duruma geldi. Uzun bir süre e-ticareti rakip gören geleneksel perakendeciler daha sonra bir de eticaret sitesi açayım anlayışına geçtiler. İş modelleri, müşteri talepleri, teknoloji ve tüketici davranışlarında meydana gelen hızlı değişikliklere cevap vermekte zorlanan ve dijital dönüşümü gerçekleştiremeyen perakendeciler için geri dönüş ve ayakta kalmanın maliyeti yüksek olacak.
Perakende bulut çözümleri sayesinde fiziksel mağazacılık, eticaret, pazaryerleri, abonelik, kiralama dahil tüm perakendeyi entegre şekilde görüp yöneten, mağaza içi teknolojiler ile satış temsilcisini akıllandıran yada tam tersi akıllı dijital ekranlar ile mağazayı küçülten hatta ortadan kaldıran markalar yeni dönemde rekabetçi olacaklardır. Türkiye proptech haritası şirketlerinden Shopi perakende şirketlerinin faaliyet gösterdiği tüm kanallarında entegre ve eksiksiz kataloğunun olmasını, anlık stok takibini, süreçlerini akıllandırıp optimize ederek daha fazla satış yapmasını, mağazalarını depo ve teslimat noktası haline getirerek tüm ileri seviye omnichannel senaryolarını desteklemesini sağlayan bir çözüm. Bu şirketi de daha çok duyacağız.
Sağlıklı Binalar
Son yıllarda küresel ısınma konusunda artan bilinçlenme ve farkındalık gayrimenkul sektörüne de ulaşmıştı. Özellikle Paris anlaşması ve 2008 krizinden sonra karbon salınımının %40'ından sorumlu olan binalara standart ve sertifikalama getirmek için bir çok ulusal ve uluslararası bağımsız kurum ve protokoller gelişti. Bunun geçici bir moda olmadığını pandemiden sonra hızlanarak devam edeceğini söylerken bu salgın ile son yıllarda başlayan yeni bir rüzgarın fırtına dönüşeceğini söyleyebiliriz; “Sağlıklı/Mutlu Binalar”
Var olan yeşil bina standartları bu alanı da kapsayacak şekilde eklemeler yapsa da şimdiden bu alana özel standartlar geliştiren bağımsız uluslararası organizasyonlar çıkmış durumda. Bu alanda çalışan şirketlerden Sensgreen, yapay zeka ve akıllı sensörleri ile binaları daha sağlıklı ve verimli hale getiren bir gayrimenkul teknoloji şirketi. Binaların hava kalitesini, kullanılan temiz hava oranını skorlayarak kullanıcılara (ziyaretçilerine ve çalışanlarına) bildiren ve binalara neyi ne zaman yapması gerektiğini gösteren uygulamalara sahip olduklar için dünyadaki rakipleri ile beraber COVID-19 ile onların da yoğun bir döneme gireceğini bekleyebiliriz.
Ticari Bina Operatörü
EurAsia Proptech Initiative’in meet-uplarına gelenlerin konuya aşina olacağı üzere uzun zamandır perakende ile beraber ciddi kırılmalar yaşanan bir diğer alanın da ofis piyasası olduğunu anlatıyorduk. Çok kısaca bina sahiplerinin gücü ve payının azaldığı, masada daha önce olmayan yeni bir oyuncunun geldiğini söylüyorduk; operatörler. Kısmen otel sektörüne benzeyen şekilde ofis binalarında hedef müşteriye göre konumlama, markalaşma, kiralama, işletme fonksiyonlarını yerine getiren kurumlar. Türkiye’de bu alanın oyuncusu olan Assembly Building’in dünyadaki değişimin yerel piyasada daha fazla fark edilmesi (ki COVID-19 bunu zorunlu olarak sağlayacak) ve anlaşılması ile önümüzsdeki dönemde ismini daha fazla duyacağımız girişimlerden birisi olacaktır.
Dinamik (On-demand) Depo
Bir zamanlar dünyada “Airbnb’nin lojistiği” olarak tanımlanan bu alan hem ihtiyaçların daha esnek ve anlık hale gelmesi hem de teknoloji sayesinde arz ve talep optimizasyonu sağlanabildiği için oldukça dikkat çeken bir dikeydi. Türkiye’de bu alanda faaliyet gösteren proptech girişimlerinden olan Park Palet, Kısa dönemli depo alanı ve e-ticaret için depolama sipariş hazırlama hizmeti arayan şirketler ile kapasite fazlası olan depolama şirketlerini buluşturan pazaryeri.
Dünyadaki rakipleri uzun süre yavaş bir büyüme seyri gösteren bu alanda oyuncuların eticaret ve depo yazılımları ile entegrasyona girmesi ile son dönemde ivme kazanmaya başlamıştı. Pandemi ile stokların ve satışların normal seyrinden çıktığını, arz talep dengelerinin de bozulduğunu ve/veya bozulacağını düşündüğümüzde bu alanın da hızlanmasını bekliyoruz.
Erişim Kontrolü
Uzaktan çalışmanın yaygınlaşarak geleneksel şirketlerde bile norm haline gelmesi ve binaların akıllı sistemlere yükselmesi ile beraber veri güvenliği -özellikle kimlik yönetimi ve erişim kontrolü- çok önemli bir konu haline gelmeye başladı.
SaasPass tek bir ürün ile mobil telefonunuz yada başka bir cihazınız ile hem dijital hem de fiziksel ortamdaki tüm erişimlerinizi güvenli ve kolay yapmanızı sağlayan bulut tabanlı 2 faktörlü doğrulama hizmetidir. Teknoloji dünyasından gelmeyenler bunun Türkçesi nedir diye soracaktır. İster kendi bilgisayarınıza ve içindeki Gmail, instagram vs gibi uygulamalara ister başka bir yerde bulunan bilgisayarı kullanıp dosyalarınıza erişirken isterseniz de ofis binanızdaki kapıları açıp kapatırken hiçbirine değmeden mobil telefonunuzu (yada eş başka bir cihazınızı) kullanarak güvenli giriş yapmanızı sağlar. Bugüne kadar binalarda turnikelerden geçerek okuttuğumuz kartların hızlı bir şekilde ortadan kalktığını, çok daha güvenli ve her ortamda el değmeden kullanılabilen teknolojilere geçiş yapıldığını rahatlıkla söyleyebiliriz.
Bu yazıya proptech haritasının ilk versiyonundan itibaren dahil olan Onlock adında Ankara çıkışlı akıllı kilit şirketini de daha ekleyecektim zira COVID sonrası tüm dünyada asansörlerden kapılara en hızlı büyümesi beklenen dikeylerden bir tanesi de burası. Bu yazıyı yazarken bir süredir kendilerinden haber alamadığım için aradım. Normal kapı kilitlerine aparat takarak aynı zamanda mobil telefonlar ile de yönetilebilmesini sağlayan bu girişim kapı yerine dolap ve mobilya kilitlerine yönelmiş. Ancak yine de yazmak istedim.
Akıllı Otomatlar
Gıda perakende’sinin ve yeme içme sektörünün nasıl değiştiğine verilecek örneklerden bir tanesi akıllı otomatlar. 1800'lerin sonunda kullanılmaya başlanan, parayı atıp gofret, cips vs aldığımız otomatların nesi yeni diyeceksiniz? Nesnelerin interneti, mobil teknolojiler, veri işleme ve değişen tüketici davranışlarını bir araya getiren girişimciler bir süre önce yeni bir alan doğurdu.
İlk zamanlarından beri takip ettiğim ve proptech haritasına ilk versiyonundan beri dahil olan Servo Kiosk mobil uygulama ile açılıp ödenebilen, içinde günün çeşitli saatlerinde yenilenen yiyecek ve içecekler bulunan otomatlar yerleştirmekte. Çalışanların talepleri doğrultusunda istenen şirketlerin ürünlerini yerleştirmesi dışında kullanım sırasında toplanan verilerin ölçülmesi ile hem şirkete hem de tedarikçilere anlık geri bildirim verebiliyor. Covid-19 sonrasi ofise dönüş planlarının başlaması ile birlikte çalışanların dışarı çıkmadan güvenli yiyeceklere ulaşma ihtiyacından dolayı şirketler bu tip çözümlere yönelecektir.
